Değerli Öğrenciler,
Tıbbi histoloji ve embriyoloji bilimi; insan hücrelerinin, dokularının ve organlarının temel mikroskopik yapısı ile gametogenez, döllenme, erken ve geç gastrulasyon, histogenez, farklılaşma ve organogenez evreleri hakkında doğuma kadar geçen süreyi ayrıntılı olarak inceler. Her iki bilim hem kendi aralarında hem de klinik bilimler ile derinden ilişkilidir.
Yüksek lisans programımızda adayın histoloji konularını daha iyi anlayabilmesi için biyokimya, immünoloji, endokrinoloji ve fizyoloji gibi ilgili dallardan kısa bilgiler ile ana konumuzu bütünleştireceğiz. Hücre ve doku yapısının anlaşılmasını sağlayan güncel histoloji teknikler gözden geçirilecek. Hücre sitoplazması ve çekirdeği anlatılarak insan hücre biyolojisinin yapısal ve fonksiyonel organizasyonu üzerinde durulacak. Daha sonra insan organlarını oluşturan dört temel doku; epitel, bağ dokusu (ana alt tipleri olan yağ, kıkırdak ve kemik ile birlikte), sinir ve kas detaylı olarak ele alınacak. Göz ve kulak hücrelerini de göz önünde bulundurarak her organ sisteminde, bu dokuların organizasyonunu ve fonksiyonel önemi üzerinde yoğunlaşacağız. Konuların önemini yer yer özet klinik vakalarla kısaca ilişkilendirerek insan sağlığındaki önemini vurgulayacağız.
Yüksel lisans programımızın tıbbi embriyoloji bölümünde aday, insan gelişiminin ilk 8 haftasında oluşan organ taslaklarının tek bir hücreden nasıl meydana geldiğini (embriyogenez /organogenez) ve ardından gelen fetal dönemde, doğuma kadar ilerleyen süreçte fetüsün nasıl büyüdüğünü ve kilo aldığını, buna karşın hücre farklılaşmasının giderek nasıl azaldığını anlatacağız.
Öğretimizde, bu organizmanın oluşumuna katkıda bulunan moleküler, hücresel, yapısal ve genetik faktörlerin nasıl olduğu üzerinde hassasiyetle durulacaktır. Bu önemlidir, çünkü daha iyi üreme sonuçları için sağlık stratejilerinin oluşturulmasına yarayan bilgileri sağlarlar. Adayın embriyoloji hakkında temel bilgileri ve klinik önemini anlaması gerekir çünkü, hamilelik ve doğum sıklıkla olumsuzluklarla sonuçlanır. Tüm embriyoların %50’si kendiliğinden durdurulur, prematüre ve doğum kusurları bebek ölümlerinin önde gelen nedenleridir ve engelli bireylerin doğmasında önemli rol oynar. Bu nedenlerle sağlık mesleği mensupları, embriyoloji hakkında temel bilgilere sahip olmak zorundadır. Bu bilgilere sahip her sağlık uzmanı daha sağlıklı bebeklerin doğmasına yardımcı olabilir ve/veya ebeveynleri bilgilendirip uyarabilir.
Öğretimizi iki bölüm halinde düzenledik. İlk bölümde aday, gametogenezden embriyonik dönemin sonuna kadar olan erken gelişim hakkında genel bir görüşe sahip olacaktır, plasental gelişimin nasıl olduğunu anlayacak ve doğum öncesi tanı koyma ve doğumsal kusurların nasıl meydana geldikleri hakkında bilgiye sahip olacaktır. Öğretinin ikinci kısmında aday, her organ ve organ sisteminin temel oluşum sürecini öğrenecektir (organogenez). Anormal embriyolojik olaylardan kaynaklanan sayısız şekil bozukluklarını kavrayıp insan hayatındaki önemini fark edecektir. Embriyolojide ve doğumsal kusurlarda genetik ve moleküler biyolojinin giderek daha önemli hale gelmesi nedeni ile temel genetik ve moleküler prensipler, ana sinyal yolları ve embriyolojik gelişimi düzenleyen genleri öğrenmeye başlayacaktır. Bunlara prenatal tanı ve tedavilere yönelik yeni teknikleri ve bebek ölümlerine yol açan doğumsal kusurları önlemek için yapılan yeni uygulamaları ve kısırlık ile ilgili problemlerden kaçınmak için uygulanan tedavi yöntemlerini de ilave ettik. Bunların doğum öncesi ve üreme sağlığı bakımları sadece doğum sonuçlarındaki iyileşmelere katkılarından dolayı önemli olmadıkları aynı zamanda, doğum sonrası uzun süreli meydana gelebilecek rahatsızlıkların önlenmesi için de etkili oldukları anlatılacaktır. Aday, plasentadan geçen anne ile ilgili faktörler nedeniyle, ilaçlar ve doğum kusurları arasındaki ilişkileri de öğrenecektir. Annenin sigara kullanması, ilaç bağımlılığı (kokain vb.), beslenme bozuklukları, stres, diyabet vb. faktörleri, doğum sonrası bireyde hem bilişsel hem de davranışsal bozukluklara neden olabilecekleri hakkında bilinçlenecektir. Ayrıca, doğum öncesi maruz kalınanlar ile birlikte moleküler ve hücresel etmenler birleştiğinde; yetişkinde kanser, kardiyovasküler hastalık, diyabet vb. bazı hastalıkların gelişme potansiyellerinin de belirlendiğini vurgulayacağız.
Prof. Dr. Oktay ARDA
Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı Başkanı
